Kiel skribi angla-hajkon
Leciono tria
Skribu hajkon kun sezonvorto
Laŭ lasta leciono, resume vi povas malobservi 5-7-5-silaboj-formon. Hodiaŭ temas pri kiel uzi sezonvorton.
Se "nova terpomo" iĝas sezonvorto...
Antaŭ ĉio, ni skribu hajkon kun sezonvorto. Praktiko estas grava ol pensado. Du manieroj troviĝas; unue, kiam hajka imago venas al vi en la japana lingvo, ni tradukas ĝin en la anglan. Krome, de la komenco ni povas skribi hajkon en la angla.
Nun novaj terpomoj aperas en vendejo. Do ni elektu "new potatoes (novaj terpomoj)"-n kiel sezonvorto. Odoro de freŝa terpomo restas eĉ ene de la buŝo post manĝado. Tial "the smell of earth (la odoro de tero)" fariĝas alia fragmento de la hajko. Hm, kiel kunmeti du fragmentojn? Mi provu skribi per stilo de minimumismo, ĉar ĝi povas esti facile komprenebla al japanoj.
eating
new potetoes -
the smell of earth
(eo)
manĝante
novajn terpomojn -
la odoro de tero
Oni iafoje diras ke la formo de "-ing" ne devas esti uzata, sed tia formo estas pli konciza. Laŭlitere "eating" signifas "estas manĝanta" kaj tia esprimo havas la efikon por emfazi realan senton.
La streko post "new potetoes" ludas rolon kiel paŭzon, kiu nomiĝas "aesura(cezuro)".
"the smell of earth", la tria linio, estas la temo de la hajko. Estas bonege enmeti tian temon aŭ neatenditan aferon (surprizon) en la trian linion.
Do mi elkovu plu la ideon. Mi intence ŝanĝu flaradon de odoro al manĝado.
new potatoes -
I eat
the smell of earth too
(eo)
novaj terpomoj -
mi manĝas
ankaŭ la odoron de tero
(ja)
新じゃがや土のにほひも共に食ふ
Estas facile al ni, japano, ĉar eĉ fina punkto ne necesa.
Facile imagebla "neĝo en nokto" kaj "aŭtuna vespero"
Rememoru neĝon kiu estas unu el sezonvortaj ĉampionoj. Sezonvorto estas "snow at night(neĝo en la nokto)", ĉu ne?
Kiam mi iras ekster la domo, vi povas vidi lokon en kiu lampo ĉe la pordo prilumas neĝon. Kaj tie la piedsignoj faritaj en tago aspektas profunde nigregaj. La prilumita loko klare kontrastas kun la ombroj de la piedsignoj.
footprints look deep
in the outside light -
snow at night
(eo)
piedsignoj aspektas profunde
en la ekstera lumo -
neĝo en nokto
Estas facile, ĉu ne? Se vi agrable metas vortojn, jen la angla-hajko aperas!
Nu, mi provu skribi hajkon de la stilo de Issa (japana hajkisto, 1763-1828). La sezonvorto estas "autumn evening (aŭtuna vespero) tradukita el "秋の暮れ". Kiam mi vidis maldikan katon, mi iel sentis mizerecon nur al la kato sed al eĉ mi mem kiu rigardis ĝin.
with a skinny cat
I share hunger -
autumn evening
(eo)
kun magra kato
mi kundividas malsaton -
aŭtuna vespero
Kompreneble "秋の暮れ" estas ankaŭ "the end of autumn (aŭtuna fino)". Nuntempe, estas nature ke nekomenci kun majusklo populariĝas kaj eĉ "I" iafoje iĝas "i". Oni inklinas malobservi eĉ gramatikon. Ili estas oportuna por japano.
Multaj japanoj nature komprenas tiaj sezonvortojn, ĉu ne? Nu ni listu sezonvortojn kiuj estas popularaj ĉe la mondo. Vidu jenan liston.
printempo
butterfly (papilio)
frog (rano)
lilacs (siringo)
crocus (krokuso)
whelk (bukceno)
Valentine's Day (Sankt-Valentena tago)
pussy willow (katvosta saliko)
jacaranda (jakarando)
cherry blossoms (ĉerizfloro)
bluebells (hiacinto)
daffodil (narciso)
Easter (Pasko)
long day (longa tago)
May Day (majo tago)
mountain rose (alpa rozo)
pheasant (fazano)
somero
heron (ardeo)
egret (egretardea)
mayflies (efemero)
cuckoo (kukolo)
hummingbird (kolibro)
lily (lilio)
fireworks (artfajraĵoj)
rose (rozo)
loon (kolimbo)
hydrangea (hortensio)
balcony (balkono)
beetle (skarabo)
cicada (cikado)
chickadee (paruo)
drought (sekeco)
flood (inundo)
flies (muŝo)
gnats (moskito)
ice cream (glaciaĵo)
aŭtuno
morning dew (matena roso)
fog (nebulo)
cricket (grilo)
harvest moon (rikolta luno)
watermelon (akvomelono)
milky way (Lakta Vojo)
acorn (glano)
autumn equinox (aŭtuna ekvinokso)
deer (cervo)
dragonfly (libelo)
geese (ansero)
gossamer (filandro)
Japanese (japana)
anemone (anemono)
leaves turning (lasas turnante)
colour (koloro)
vintro
snow (neĝo)
frost (frosto)
duck (anaso)
short day (mallonga tago)
narcissus (narciso)
icicle (pendglacio)
bare tree (nuda arbo)
Christmas (Kristnasko)
buzzard (buteo)
cold (malvarmo)
cough (tuso)
fox (vulpo)
hare (leporo)
rabbit (kuniklo)
hunting (ĉasado)
Indian summer (barata somero)
North wind (Norda vento)
owl (strigo)
falling leaves (falintaj folioj)
Sezonvoroto de landoj kie "aŭgusto estas vintro"
Ĉu hajko devas havi sezonvorton? La opinio nun disiĝas en du grupojn. la problemo estas tre malsimpla, ĉar sezonvorto rekte influas diversajn ĉef-kondiĉojn el natur-koncepto ĉe ĉiu lando ĝis viv-koncepto de ĉiu poeto. Ĝi multe diferencas de la forma problemo kiel 5-7-5. En Eŭropo oni havas tendencon ke hajkistoj devas sekvi regulon kiu rigardas la naturon kiel gravan, ironie, malgraŭ ke Eŭropo estas homa-centra mondo.
Oni miskomprenas diferencon inter hajko kaj senrjuo en Eŭropo. Nur doktrina diskuto ripetiĝas inter subtenantoj kaj kontraŭuloj, ĉar oni insistas ke hajko fundamente rilatas al la natura sed senrjuo traktas homon. Preskaŭ ne troviĝas tiel fundamenta maniero kiel trakti diversajn klimatojn kaj sezonojn en la mondo.
Tial World Haiku Club komencis movadon en ĉiu parto de la mondo por serĉi esencon de novaj sezonvortoj. Ĝi estas "Haiku Cycle (hajka ciklo)", kiun elpensis Denis Garrison, akademia direktoro kaj redaktoro de "World Haiku Club".
Se diri mallonge, li provis varbi diversajn hajkojn el ĉiu parto de la mondo kaj kompili novan hajkaron, kiu enhavas la hajkojn kun sezonvorto respondita al ĉiu monato en jaro.
Legu nepre "Haiku Cycle (hajka ciklo)"-n, de Garrison.
William J. Higginson, usonano, estas persono kiu ludas la plej gravan rolon rilate al sezonvorto en la mondo. Liaj libroj jenas;
The Haiku Seasons: Poetry of the Natural World (La hajkaj sezonoj: Poezio el la natura mondo, la ĝenerala deklaro pri la sezono vortoj),
Haiku World: An International Poetry Almanac (Hajka Mondo: Internacia Poezia Almanako: komento pri sezonvortoj, ekzemploj kaj beletra kalendaro).
Fine ni vidu kelkajn hajkojn en kiu oni lerte uzas sezonvortojn.
Autumn twilight:
the wreath of the door
lifts in the wind.
(Nick Virgilio)
(eo)
aŭtuna krepusko
la florkrono de la pordo
leviĝas en la vento
touched by the moon
pines
heavy with snow
(Raffael de Gruttola)
(eo)
tuŝita per la luno
pinoj
pezo kun neĝo
petals
from an unseen cherry tree
drift past my window
(Robert Gibson)
(eo)
petaloj
el nevidebla sakura arbo
vagas preter mia fenestro
Summer stillness
the play of light and shadow
on the windchimes
(Peggy Willis Lyles)
(eo)
somera trankvilo
la ludo de lumo kaj ombro
sur la venta sonorilo
cold saturday -
drawn back into bed
by my own warmth
(John Stevenson)
(eo)
malvarma sabato -
reveni en liton
pro mia varmeco
a nature's poem,
left on the last leaf--
words fade
Kyoko Matsushima
(WHC 世界句会 First Place Winner)
(eo)
natura poemo,
restaj sur la lasta folio
vortoj paliĝas
Kioto Macuŝima
winter seclusion--
the last leaf clings
to a bare branch
-naia
(WHC 世界句会 Honorable Mention)
(eo)
izolado en vintro -
la lasta folio alkroĉiĝas
al nuda branĉo
No comments:
Post a Comment